Świnoujście - Zabytki na wyspie Wolin – latarnia morska

Prawobrzeżne Świnoujście na wyspie Wolin

Prawobrzeżna część Świnoujścia znajduje się na Wolin, tj. największej polskiej wyspie o powierzchni 265 km² przy czym zdecydowaną większość wyspy zajmuje sąsiadująca gmina Międzyzdroje.
Wyspę oddziela od Uznam i Karsibór cieśnina Morza Bałtyckiego -  Świna (po niemiecku Swine) o długości ok.16 km. Przy północnej jej części usytuowane jest centrum miasta na wyspie Uznam.

Świnoujście na wyspie Wolin podzielone jest na cztery dzielnice, do których dojazd umożliwia lokalna komunikacja miejska są to: Warszów, Przytór-Łunowo i Ognica. Wschodnia część Świnoujścia na wyspie Wolin jest nie tylko ważnym ośrodkiem portowym, pełni też funkcję dzielnicy przemysłowej - tu skupiają się największe zakłady związane z gospodarką morską oraz węzły komunikacyjne. Tutaj dochodzi droga międzynarodowa E-65, znajduje się dworzec PKP i PKS oraz terminal promowy z największą w Polsce bazą promów morskich realizujących połączenia z Kopenhagą, Nyborg w Danii, Travemunde w Niemczech, Ystad w Szwecji i sezonowe z Ronne na Bornholmie.

Na świnoujskiej części wyspy Wolin znajdują się również zabytkowe budowle: są nimi najwyższa nad Bałtykiem latarnia morska oraz jedna z trzech zachowanych do dzisiaj fortyfikacji pruskich tzw. Fort Gerharda zwany również Fortem Wschodnim. Czwartym był tzw. Fort II w Warszowie, ale w wyniku prac związanych z rozbudową portu został bezpowrotnie zniszczony w latach siedemdziesiątych XX wieku.

Latarnia morska.

Zgodnie z definicją latarnia to znak nawigacyjny w postaci wieży emitujący znaki świetlne, czasami również znaki dźwiękowe w czasie mgły. Ale tak naprawdę dla wielu z nas to nie tylko ważny punkt namiarowy ale przede wszystkim nieodłączny element krajobrazu nadmorskiego, charakterystyczny wyznacznik wielu kurortów nadmorskich, atrakcja turystyczna oraz symbol bezpieczeństwa dla zawijających do portu statków.

Świnoujście może w tym wypadku poszczycić się wspaniałą latarnią morską - najwyższą na polskim wybrzeżu i jedną z najwyższych tego typu budowli na świecie.
Ma ona 68 metrów wysokości (sama wieża 64,8 m), a na taras widokowy prowadzi aż 308 schodów. Informacja ta może nieco onieśmielić niewytrawnych wspinaczy ale ja dałam sobie spokojnie radę, a obok mnie przechodziło dużo starszych osób często z o wiele lepszą kondycją od mojej. Zresztą nie trzeba od razu pokonać całej wysokości, robiąc sobie przerwy i stopniując doznania na kolejnych poziomach obserwacyjnych wieży. Warto „wdrapać się” na sam jej szczyt ponieważ roztacza się z niego panoramiczny, przepiękny widok zarówno na kredowe klify Rugii, Świnoujście oraz kąpieliska na wyspie Uznam, ponadto na klify wyspy Wolin, na Zatokę Pomorską oraz w głąb na Zalew Szczeciński. Wchodząc na galerię można zaopatrzyć się w wiatraczek kupiony w sklepikach pamiątkowych i określić siłę wiatru panującą  na tej wysokości.



Ponadto zdecydowanie warte dogłębnego przestudiowania są urządzenia optyczne zainstalowane w latarni. Chyba najbardziej interesujący jest tutaj tzw. zmieniacz, który automatycznie wymienia przepaloną potężną żarówkę o mocy 4200 W na nową aktywną. Drugą ciekawostką jest zainstalowana - z uwagi na trudne warunki nawigacyjne na Świnie - karuzelowa przesłona napędzana silnikiem elektrycznym dzięki której emitowane jest naprzemienne, w przerywanych cyklach światło białe i czerwone. Zasięg światła latarni wynosi 25 mil morskich czyli jej widoczność to około 45 km. Dodatkowo od 1958 roku latarnia pełni również rolę radiolatarni wysyłając radiowy i dźwiękowy (w czasie mgły) sygnał rozpoznawczy według alfabetu Morse'a.

Ta najwyższa a zarazem jedna z najstarszych i najpiękniejszych latarni polskiego wybrzeża jest ostatnim na zachodzie znakiem nawigacyjnym w kształcie wieży na terytorium naszego kraju. Znajduje się pomiędzy Latarnią Morską Peenemünde w Niemczech w odległości około 38 km na zachód, a Latarnią Morską o wdzięcznej nazwie Kikut z uwagi na jej „pośledni wzrost” w odległości  około 28 km na wschód.

Pierwsza latarnia morska w Świnoujściu powstała na głowicy falochronu w 1805 roku i była połączeniem desek i luster. Od roku 1828 w jej miejscu postawiono stalowy odpowiednik.

Obecna latarnia wybudowana na prawym brzegu rzeki Świny według projektu radcy budowlanego Severin’a  została uruchomiona w dniu 1 grudnia 1857 roku (budowa trwała zaledwie 3 lata). Była ona jak na ówczesne czasy godnym podziwu osiągnięciem konstrukcyjnym - najwyższym tego typu obiektem na świecie. Miała ona wówczas kształt ośmioboku zwężającego się ku górze od dolnej do górnej galerii. Do 1902 roku latarnia miała kolor żółty i była wybudowana z licowanej cegły.
W trakcie prac remontowych na skutek znacznych ubytków na wystających krawędziach wieży podjęto decyzję o zmianie jej kształtu na owalny / walcowaty. Ze skośnego dachu piętrowego domu w dolnej części wyrasta okrągła wieża latarni wsparta na dawnej ośmiokątnej podstawie, z dolną galerią na wysokości 22,5 m.
Po kapitalnym remoncie trwającym do 1903 roku latarnia w tym kształcie przetrwała zarówno działania wojenne jak i późniejszą rozbudowę nabrzeża przeładunkowego. W kolejnych latach kolumna wieży tzw. płaszcz ją okalający mocno popękał. Po drugim gruntownym remoncie przebiegającym do wiosny 2000 roku latarnia została udostępniona dla zwiedzających w dniu 5-go sierpnia.

Dzisiejszy obiekt latarni morskiej w Świnoujściu składa się z trzech zintegrowanych ze sobą części: dwóch dwukondygnacyjnych budynków z czerwonej cegły oraz najważniejszej, samej wieży latarni z ceramicznej cegły. W przylegającym do latarni budynku czynne jest Muzeum Latarnictwa i Ratownictwa Morskiego, a w nim strój nurka i sprzęt ratowniczy; mieszczą się tu urządzenia radiolokacyjne, nawigacyjne oraz pomieszczenia dla obsługi, jak również można podziwiać ekspozycje morskie. Przed automatyzacją urządzeń nawigacyjnych w budynkach mieszkali latarnicy wraz z rodzinami, których głównym zadaniem była dbałość o to, by latarnia nigdy nie zgasła i wszystkie statki dopłynęły do docelowego portu.


Latarnia znajduje się na ul. Bunkrowej, czynna jest w sezonie letnim tj. w lipcu i sierpniu od godz. 10:00 do godz. 20:00, a w pozostałe miesiące podobnie od godz. 10:00 ale krócej do godz. 18:00. Wstęp do latarni kosztuje odpowiednio dla osoby dorosłej 6 zł i dla dziecka 4 zł. Do latarni dojeżdża autobus numer 1 – szczegółowo połączenie to zostało opisane w części o komunikacji miejskiej.