Świnoujście - Zabytki na wyspie Uznam – Muzeum Rybołówstwa Morskiego

Muzeum Rybołówstwa Morskiego jest zlokalizowane w najstarszym budynku w Świnoujściu, w dawnej siedzibie Ratusza Miejskiego. Klasycystyczny, dwukondygnacyjny budynek z wysokim dachem i wieżyczką od strony ul. Armii Krajowej nad głównym wejściem ozdobiony jest herbem miasta Świnoujście – Gryfem Pomorskim z kotwicą. Jest on usytuowany blisko Centrum, nabrzeża i przystani portowej Warszów po stronie wyspy Uznam.


Ten stylowy XIX-wieczny późno pruski gmach obecnie mieści w swoim wnętrzu prawdziwą skarbnicę okazów fauny i flory morskiej, stare narzędzia wykorzystywane do połowów, przyrządy nawigacyjne oraz … żywe piranie ! Ponadto z racji dawniej pełnionej funkcji ratusza możemy w nim oglądać wiele eksponatów nawiązujących do dziejów miasta oraz archiwalne zdjęcia i pamiątki z życia jej mieszkańców.

Historia Ratusza

Jeszcze przed nadaniem praw miejskich w 1765 roku zaistniała potrzeba wybudowania ratusza, w którym rezydowałyby władze Świnoujścia, odbywały się posiedzenie radnych oraz możliwe stałoby się przyjmowanie interesantów. Wcześniej dokumentacja oraz spotkania władz administracyjnych odbywały się w przeznaczonych do tego celu prywatnych pomieszczeniach w domach kolejnych burmistrzów.

Pomimo szybkiego rozwoju miasta budowa ratusza odwlekała się w czasie z uwagi na brak decyzji w tej sprawie króla Prus Fryderyka Wilhelma II i urzędników ze Szczecina. Sytuacja taka miała miejsce aż do 1792 roku kiedy to do realizacji przyjęto projekt mistrza budowlanego Meyera.

Po wprowadzeniu szeregu zmian do wcześniejszej koncepcji rozpoczęto wnoszenie gmachu wiosną 1805 roku, a zakończono prace latem 1806 roku. Koszt budowli, który przekroczył o ponad 50 % jej pierwotną wycenę został w całości uregulowany przez instytucje miejskie, które jako pierwsze znalazły tam swoją siedzibę. Były nimi: magistrat miejski, sąd, Urząd Celny, Urząd Skarbowy, Posterunek Wojskowy, Urząd Rybacki, Kasa Oszczędnościowa i Komisja Żeglugi.

Dawny Ratusz Miejski

Na skutek zwiększenia liczebności pracowników oraz ilości gromadzonych akt powierzchnia samego gmachu stała się niewystarczająca i zaczęto dostawiać prowizoryczne dobudówki pomocnicze. W tym czasie powstał również wysoki na 4 metry mur odgradzający więzienne podwórze od urzędów i sądu. Ustawiony od ulicy Lindenstrasse (obecnie ul. Armii Krajowej) w odległości około 4,5 metra od głównego wejścia niemalże całkowicie przesłaniał widok najważniejszego budynku w mieście.


W 1808 roku nastąpił rozdział pełnionych funkcji w ratuszu na sądownictwo i administrację, w tym celu dokonywano kolejnych modyfikacji schodów wejściowych umiejscawiając je pośrodku budynku i zastępując kolejne wersje drewniane schodami kamiennymi z metalowymi poręczami.


W roku 1839 roku dobudowano na dachu gmachu istniejąca do dnia dzisiejszego ażurową wieżyczkę. Ciekawa historia wiąże się zaś z samym umiejscowionym na niej zegarem. Początkowo nazwisko darczyńcy bankiera Izaaka Schönlanka, który na zakup zegara  przekazał kwotę 130 talarów miało zostać umieszczone na jego tarczy. Jednak kwota okazała się dalece nie satysfakcjonująca dla władz miasta na zakup oddzwaniającego kwadranse czasomierza. Wówczas to droższy zegar, który  powstał na specjalne zamówienie dotarł do Świnoujścia w 1938 roku ale nie potrafiono go uruchomić.  Po wielu perturbacjach wynikających z podejrzeń o pochodzeniu mechanizmu, cena zegara wzrosła z początkowych 180 do 400 talarów. W efekcie nazwisko Schönlanka nigdy miało się nie pojawić ani na inskrypcjach wieżyczki czy samej tarczy zegara pomimo iż przekazane przez niego pieniądze były wystarczające na kupno solidnego zegara, który wybijałby pełne godziny.

Pomnik cesarza Wilhelma I

W kolejnych latach instytucje, które dotychczas były umiejscowione w ratuszu stopniowo znajdowały swoje nowe siedziby. Pierwszy był Urząd Ceł, za nim podążyła Komisja Żeglugi, następnie Komenda Wojskowa, a w 1880 roku wyprowadził się sąd. Po opuszczeniu ratusza przez urzędników sądowych dokonano rozbioru wysokiego muru oraz okalających gmach tymczasowych zabudowań. Jako ostatnie wyniosły się z  gmachu dwie instytucje: Państwowy Urząd Budownictwa i Urząd Katastralny, tworząc wolną powierzchnię na piętrze, którą zagospodarowało Muzeum Regionalne. Placówka Muzeum utworzona w 1911 roku, wcześniej znajdowała się w gmachu Zarządu Uzdrowiska przy Friedrichstrasse (obecnie ul. Juliusza Słowackiego). W 1836 roku do ratusza wprowadziła się również Miejska Kasa Oszczędnościowa zajmując dolną kondygnację budynku. Zamontowany w 1922 roku pierwszy sejf bankowy ze skrytkami istnieje do chwili obecnej.  

Ratusz z pomnikiem cesarza Wilhelma I

Na placu przed gmachem ratusza w 1879 roku odsłonięto pomnik cesarza Wilhelma I, który przetrwał do II wojny światowej zdemontowany na potrzeby przemysłu zbrojeniowego. Na tym terenie, blisko nabrzeża w 1944 roku powstał niemiecki schron przeciwlotniczy.








Dopiero w latach 1992-1993 schron rozebrano tworząc estetyczny skwer z centralnie umieszczoną fontanną i wyrazistym pomnikiem w kształcie głazu z tablicą upamiętniającą marynarzy, którzy zginęli na morzu „Tym którzy nie powrócili z morza”. Ponadto na skwerze ustawiono obustronnie w stosunku do fontanny dwie duże kotwice.

Pomnik "Tym którzy nie powrócili z morza"

   Po wojnie ratusz ponownie stał się siedzibą Urzędu Miasta by z czasem z uwagi na brak dostatecznej liczby pomieszczeń na początku lat 70-tych ubiegłego wieku przenieść się do nowej siedziby, w której obecnie funkcjonuje.

Historia zatoczyła krąg i w gmachu ponownie zagościło Muzeum określone mianem Rybołówstwa Morskiego w Świnoujściu.




Co możemy zobaczyć w Muzeum   

Muszla Trydakna

W Muzeum możemy obejrzeć ekspozycje podzieloną na trzy główne działy tematyczne znajdujące się na kolejnych kondygnacjach gmachu.

Przy samym wejściu na teren Muzeum natkniemy się na dwie ogromne muszle największego współcześnie żyjącego małża – Trydakna - występującego u wybrzeży Pacyfiku i Oceanu Indyjskiego.

Parter

Wchodząc na salę na parterze rozpoczynamy zwiedzanie od działu przyrodniczego obejmującego szerokie spektrum muszli oraz roślin pochodzących zarówno z morza bałtyckiego, Arktyki jak i mórz tropikalnych. Dodatkowo na wystawie „Fauna i flora mórz i oceanów”, przedstawione są spreparowane okazy zwierząt pochodzących z różnych wód trzech stref klimatycznych.

Okazy fok

W części pierwszej ekspozycji zobaczymy przedstawicieli fauny zamieszkującej wody klimatu umiarkowanego z basenu morza bałtyckiego, Zalewu Szczecińskiego i zatoki Pomorskiej z najbardziej okazałymi fokami i morsami.

Albatros

W drugiej reprezentantów ważniejszych grup z Antarktydy i tu spotkamy wiele różnych gatunków pingwinów. Trzecią grupę stanowią mieszkańcy mórz tropikalnych. Na szczególne uwagę zasługują okazy albatrosów wędrownych i królewskich, ryb, ssaków z rekinem na czele oraz wielkich skorupiaków.  Ponadto możemy podziwiać również wystawę poświęconą bursztynowi zwanemu „złotem Bałtyku”.

Pirania

Na mnie największe wrażenie zrobiła pływająca w akwarium imponujących rozmiarów pirania. Wydawało się jakby ten niewybrednej urody morski drapieżnik wręcz nas obserwował celowo podpływając blisko oddzielającej go szyby. Zdarzało mi się już wcześniej widzieć w Polsce i we Francji okazy piranii ale nigdy nie osiągały tak monstrualnych rozmiarów jak osobnik za szkłem w Świnoujściu. Ponadto w sąsiadujących akwariach zobaczymy sumy rekinie oraz żółwie słodkowodne.

Pierwsze piętro

Na pierwszej kondygnacji zapoznamy się z działem morskim a w nim z wystawą „Sprzęt rybacki połowowy”, która przybliży nam dzieje łowienia ryb.
Celem etnograficznej ekspozycji jest pokazanie zmian i rozwoju technik rybołówstwa na przestrzeni wielu epok. Na terenie Świnoujścia ludzie zajmujący się połowami stanowili duży odsetek całej populacji tych terenów, w tym największy ich procent zamieszkiwał obszary na wyspie Wolin i w okolicach.
Na wystawie zaprezentowane zostały różnorodne, tradycyjne narzędzia rybackie wykorzystywane w rybołówstwie w wodach rzek, jezior i mórz. Możemy tu również zetknąć się z prawdziwymi reliktowymi okazami narzędzi połowowych.

Telegraf maszynowy

Ponadto bardzo interesująca jest ekspozycja „Instrumenty i pomoce nawigacyjne”, na której dużą uwagę przyciągają zbiory starych, archiwalnych map oraz kompasów. Szczególnym zainteresowaniem wśród licznie reprezentowanych przyrządów nawigacyjnych cieszy się telegraf maszynowy poruszany wajchą oraz kolumna sterowa.

Kolejną prezentacją na pierwszej kondygnacji muzeum jest „Wystawa modeli żaglowców”. Są tutaj odwzorowane w najmniejszych detalach różne modele historycznych żaglowców, których zobaczenie  będzie gratką nie tylko dla ich miłośników i modelarzy.

Drugie piętro

Druga kondygnacja poświęcona jest działowi historycznemu ściśle powiązanemu z kolejnymi etapami rozwoju i dziejów miasta.  Zaobserwujemy tu zdjęcia przedstawiające dawny wygląd miasta, życie i obyczaje jego mieszkańców oraz przemiany gospodarcze i kulturowe jakim podlegało Świnoujście.
Ponadto wystawione są archiwalne dokumenty, numizmaty oraz przedmioty codziennego użytku z różnych okresów historii miasta.

Plaża i molo z 1912 roku

Prezentowane są tu wystawy  „Nasze Świnoujście – wczoraj i dziś”, „100 lat temu na plaży” oraz  „Historia miasta: przedwojenne i powojenne Świnoujście”.

Muzeum  czynne jest codziennie od godziny 9⁰⁰ do 17⁰⁰  w okresie od czerwca do końca września, natomiast poza sezonem od wtorku do niedzieli w tym samym przedziale godzinowym.

Ceny biletów: normalny – 6 zł, ulgowy – 4 zł.