Świnoujście - Zabytki na wyspie Uznam – Wieża widokowa

Monumentalna, neogotycka wieża jest ocalałym fragmentem dawnego garnizonowego kościoła luterańskiego rozebranego w latach 60-tych XX wieku.

Obecnie pełni ona funkcję atrakcji turystycznej nieodłącznie wpisanej w program zwiedzania miasta.



Ze szczytu najwyższego punktu widokowego w Świnoujściu rozciąga się wspaniały, panoramiczny widok na poszczególne dzielnice, Park Zdrojowy, plażę, falochrony z charakterystyczną Stawą Młyny i na port, w dalszej perspektywie na latarnię morską na wyspie Wolin oraz na wyspę Karsibór.
Z daleka ujrzymy również Międzyzdroje, a po zachodniej stronie niemieckie uzdrowiska cesarskie -  kolejno: Alhbeck, Heringsdorf i Bansin.


Historia Kościoła p.w. Marcina Lutra

Świątynia luterańska została wybudowana z prywatnych funduszy jednej z najbogatszych obywatelek i znaczącej osobistości miasta– honorowego konsula Stanów Zjednoczonych oraz honorowego prezesa Krajowego Związku Kobiet – Marii Karoliny Emili Heys żyjącej w latach 1824-1899. Ostatnią jej wolą  było przekazanie ogromnej jak na ówczesne czasy kwoty blisko 2 milionów marek na budowę nowego kościoła i domu dziecka, a następnie na utrzymywanie tych instytucji: kościelnej i świeckiej przez władze miasta.

Realizując zapisy testamentowe z 1899 roku, w 1902 roku podjęto decyzję o budowie kościoła, wybrano projekt Fritza Gottlieba oraz lokalizację w bezpośrednim sąsiedztwie Parku Zdrojowego w dzielnicy nadmorskiej. W kilka miesięcy później postawiono w miejscu przyszłej budowy kamień węgielny. Z uwagi na fakt, że na przełomie XIX i XX wieku ludność Pomorza Zachodniego pomimo zróżnicowania wyznaniowego była w przeważającej mierze reprezentowana przez ewangelików, świątynia została skonstruowana dla obrządku protestanckiego.

Kościół był wznoszony w latach 1903 – 1904, a uwieńczeniem prac było zamontowanie pierwszego krzyża na kościelnej wieży w dniu 24-go września. Na nabożeństwa przeznaczono 1000 miejsc siedzących, następnie zainstalowano nowoczesne organy, a na wieży - liczącej wraz z czterema dzwonami aż 67 m. - zamontowano okazały zegar.

Msza inauguracyjna w świątyni została odprawiona dnia 29 marca 1906 r., podczas której ofiarowano kościół wspólnocie ewangelickiej oraz odbył się uroczysty ceremoniał jej błogosławieństwa pod wezwaniem Marcina Lutra.

Od połowy XIX na terenie miasta stacjonował garnizon pruski, na rzecz którego przekazano na początku XX wieku świątynię określaną od tej pory mianem kościoła garnizonowego. Kościół odprawiał msze nieprzerwanie do wybuchu II wojny światowej świadcząc posługę dla żołnierzy z tutejszej bazy marynarki niemieckiej.

W trakcie nalotów dywanowych na Świnoujście w 1943 roku dwie z sześciu zrzuconych bomb uderzyły w okolice kościoła natomiast sam święty przybytek „ kul się nie imał”. Uszkodzono jedynie nieznacznie wieżę i dach kościoła, które szybko zrekonstruowano i naprawiono podczas gdy sama konstrukcja budowli i jej korpus pozostały nienaruszone.

Po II wojnie światowej kościół p.w. Marcina Lutra opustoszał po wyjeździe dotychczasowych parafian do Niemiec, a ówczesne władze nie były w stanie znaleźć dla kościoła godnego z uwagi na jego dotychczasowy charakter przeznaczenia. W efekcie na przestrzeni lat świątynia zaczęła podlegać stopniowej, postępującej dewastacji.

W 1962 roku podjęto decyzję o rozbiórce neogotyckiego, luterańskiego kościoła i w tym samym roku rozpoczęto prace demontażowe.
Najpierw rozebrano nawy główną i poprzeczną oraz przylegający do świątyni budynek mieszkalny pastora. Następnie rozpoczęto rozbiórkę wieży kościelnej poczynając od zwieńczającej ją kopuły, która została ściągnięta przy użyciu przymocowanych do niej długich lin ciągniętych przez traktory. Po zdemontowaniu głównych elementów konstrukcyjnych wstrzymano rozbiórkę samej wieży ponieważ okazało się, że figuruje ona jako istotny znak orientacyjny na wszystkich mapach nawigacyjnych. Wykasowanie tego znaku nie było prostym zabiegiem stąd też zdecydowano o pozostawieniu wieży w stanie częściowo porozbiórkowym.

Zapomniana wieża bez zdobiącego ją wcześniej hełmu, stopniowo niszczejąc przetrwała jednak próbę czasu i dotrwała do czasów nam współczesnych. Przez wiele lat przewinęło się sporo różnorakich koncepcji na zagospodarowanie neogotyckiego zabytku poczynając od salek katechetycznych a kończąc na kasynie.

Dopiero w 2003 roku została zaakceptowana koncepcja wykorzystania wieży jako obiektu turystycznego i atrakcji miasta. Wtedy to rozpoczęto jej gruntowny remont pod czujnym okiem konserwatora zabytków adoptując jej najwyższą kondygnację na potrzeby tarasu widokowego.

Było to możliwe dzięki zainwestowaniu prywatnych środków finansowych inwestora i przejęciu wieży w długoletnią ajencję. Po prawie dwóch latach restauracji zabytku wieża została udostępniona zwiedzającym w grudniu 2005 roku pełniąc funkcję widokową oraz kawiarni pod nazwą „Cafe Wieża”.

Wieża widokowa dzisiaj

W lutym 2006 roku odrestaurowana zabytkowa wieża otrzymała zaszczytną nagrodę Prezydenta Miasta za budowlę roku „Tryton 2006”.

Obecnie wieża po usunięciu ozdobnego hełmu oraz przystosowaniu górnej kondygnacji na potrzeby tarasu widokowego jest niższa w stosunku do pierwotnej wysokości 67 m. o niecałe 20 m.


Na dwóch dolnych kondygnacjach mieści się urokliwa kawiarnia, do której udaliśmy się po „wejściu na szczyt” i nasyceniu oczu wspaniałym widokiem całego Świnoujścia i otaczających go okolic. Kawiarnia nie sprawia wrażenia tego rodzaju obiektu a wnętrza domu pamiętającego czasy sprzed I wojny światowej i dwudziestolecia międzywojennego. Utrzymana w klimacie i czasie pochodzenia samej budowli robi niesamowite wrażenie zwłaszcza przy sączącej się z dala muzyce oraz rozkoszowaniu podniebienia słodkościami.

Powyżej kawiarni wchodzimy krętymi schodami na samą górę przy czym na każdym piętrze znajdują się ławeczki i krzesełka, które możemy wykorzystać dla chwili odpoczynku lub też zaobserwowania zmieniającej się perspektywy Świnoujścia. Schodów prowadzących na szczyt jest łącznie 222 od parteru do tarasu ale zupełnie nie odczujemy wysiłki związanego z „wspinaczką” zwłaszcza jak dotrzemy do celu. Na górnym okrągłym tarasie znajdują się balkoniki z balustradami wychodzącymi na wszystkie strony świata a z nich wspaniały, niepowtarzalny widok.

Inwestor i obecny dzierżawca obiektu planuje w przyszłości stworzyć restaurację na górnej kondygnacji łącząc walory smakowe z degustacją wzrokową.

Ciekawostka

O dawnym luterańskim kościele krąży wiele legend związanych z faktem zachowania obiektu w niezniszczalnym stanie podczas pożogi wojennej.

Przekazywane są informacje jakoby świątynia kryła w swoich murach ukryte skarby przez dawnych zakonników w nieznanych katakumbach gdzieś pod zakrystią kościoła lub też, że w zakamarkach konstrukcyjnych pochowali swoje łupy żołnierze hitlerowscy.
Ile w tym prawdy nikt nie wie ?  ale przez mieszkańców Świnoujścia wieża jest postrzegana jako nieodgadniona, niemalże magiczna budowla kryjąca w sobie nadal jakąś tajemnicę… 

Wieża widokowa znajduje się jest na ul. Paderewskiego 7 i jest otwarta jest w sezonie urlopowym od godziny 10⁰⁰ do ostatniego klienta, natomiast w pozostał miesiące roku od godz. 11⁰⁰ do godz. 18⁰⁰.

Ceny biletów: normalny 6 zł i ulgowy 4 zł.