Seebad Ahlbeck - pierwszy z kurortów cesarskich w najbliższym sąsiedztwie granicy.

Tuż po sąsiedzku, w odległości zaledwie 4,2 km od centrum Świnoujścia i 2,5 km od przejścia granicznego z Niemcami leży jednym z trzech kurortów, bardzo znana i popularna miejscowość nadbałtycka - Ahlbeck. Od strony zachodniej graniczy z Heringsdorf’em. Dzięki częstym wizytom i pobytom na letnisku kolejnych władców Prus: Wilhelma I, Fryderyka III i Wilhelma II oraz w 1905 roku władcy Austro-Węgier: Franciszka Józefa I, Ahlbeck zasłużył na miano i rangę uzdrowiska cesarskiego.

Co jest tutaj znamienne i jednocześnie wyróżniające tylko dla tego kurortu to w założeniu jego ludowo niemiecki charakter oraz przeznaczenie - zgodnie z wydanym w 1911 roku prospektem – dla wszystkich gości również wywodzących się z klasy pracującej. Historia zweryfikowała ten zapis, a Ahlbeck z racji swojego położenia, klimatu, walorów uzdrowiskowych, zaplecza drogich hoteli i pensjonatów, a wreszcie mody na spędzanie wypoczynku w tej miejscowości stał się ekskluzywnym kąpieliskiem odwiedzanym głównie przez koronowane głowy i ówczesną elitę.
Współczesny Ahlbeck po zjednoczeniu Niemiec stara się wrócić do dawnych tradycji i założeń tworząc zróżnicowaną bazę noclegową i infrastrukturę dostosowaną do standardów gości o różnym stopniu zamożności.

Od 2005 roku Ahlbeck wraz z Heringsdorf i Bansin tworzy jedną jednostkę administracyjną jaką jest gmina określana jako Ostseebad lub Seebad Heringsdorf.

Dzieje kurortu.

Początki przyszłego sławnego kurortu datowane są na rok 1699, kiedy ze Stargader Heide na ten teren przybyli pierwsi osadnicy. Reprezentowali oni dwie profesje: rybaków i młynarzy stąd też zaczątkiem przyszłej wioski były pobudowane po otrzymaniu stosownych zezwoleń młyn i spichlerz zbożowy. Historyczna polska nazwa miejscowości brzmiała Czemin.

Następnie w 1750 roku król Prus Fryderyk II Wielki w celu rekultywacji terenów mulistych i zabagnionych sprowadził na prawy brzeg  Aalbeeke czterech kolonistów. Miało to dać początek założeniu osady oraz odwodnieniu mokradeł Turbruch z przeznaczeniem ich na łąki do wypasu zwierząt. Osada rozwijała się jednak bardzo powoli, w 1768 roku liczba zamieszkujących wzrosła do zaledwie 18 osób oraz siedmiu gospodarstw domowych. Od 1776 roku  nazwa jej została zmieniona na „królewski Ahlbeck”.
W 1823 roku pobudowano pierwszą szkołę podstawową. Wówczas na te tereny przybył Johann Christian Koch. Był on bardzo ważną postacią związaną z historią Ahlbecku, założycielem w 1847 roku pierwszego na wyspie Uznam amatorskiego koła śpiewaków pieśni religijnych.

Szybszy rozwój nastąpił dopiero po połączeniu „królewskiego Ahlbeck” z pobliską wsią rybacką, co dało początek w 1852 roku jego działalność kąpieliskowej.

Miejscowość znacznie zyskała na popularności i odwiedzali ją pierwsi płacący za pobyt wczasowicze, którzy zatrzymywali się w domu Kocha. Dopiero po 1860 roku, kiedy Świnoujście i Heringsdorf były już uznanymi łaźniami cesarskimi przyszedł czas na nowe kąpielisko w Ahlbecku z piękna szeroką 4-kilometrową plażą, które stało się ośrodkiem zainteresowania ludzi z klas średnich i wielodzietnych rodzin. W 1865 roku nauczyciel zmotywował miejscową społeczność do zorganizowania „Komitet dla budowania protestanckiego miejsca kultu”.
Plenerowe występy chóralne spopularyzowały ideę wzniesienia własnego ewangelickiego kościoła oraz przyczyniły się do organizowania zbiórek pieniężnych. Chór mieszany występował również w hotelach w Heringsdorf i w Świnoujściu zbierając dalsze datki na planowaną budowę Domu Bożego.

W kolejnych latach liczba letników wzrastała skokowo o czym może świadczyć fakt, że 10 lat później naliczono już 314 kuracjuszy.

Luterański kościół 1894-1895

W 1884 roku ukształtował się układ urbanistyczny Alhbecku, nadano nazewnictwo ulicom wraz z numeracją budynków oraz zostały one wybrukowane. W tym okresie powstały pierwsze łaźnie z gorącą wodą. W mieście  uruchomiono również pocztę, a w 1894 roku doprowadzono do niego linię kolejową.  

W tym samym roku w lipcu, po blisko trzech dekadach i w kilka tygodni po śmierci Kocha oficjalnie wmurowano kamień węgielny, a następnie rozpoczęto budowę  neogotyckiego kościoła ewangelickiego w centrum miejscowości na wydmie. Świątynia została przekazana wiernym w 1895 roku. Jako uzdrowisko Ahlbeck został odkryty w 1897 roku, kiedy nad morskim brzegiem zbudowano pierwsze wille dla kuracjuszy. W roku 1899 wzniesiono na plaży molo spacerowe wchodzące w głąb morza na odległość 280 m. 

W 1908 roku Ahlbeck spełniając już odpowiednie kryteria m.in. ponad 16 tysięcy gości został mianowany gminą-kąpieliskiem o nazwie Seebad Ahlbeck zmieniając jednocześnie swoje oblicze z powszechnie dostępnego kąpieliska dla ludzi pracy w ekskluzywne uzdrowisko. Rozkwit kurortu nastąpił na początku XX wieku kiedy to stał się on jedną z ulubionych, renomowanych miejscowości, modną i chętnie odwiedzaną głównie przez przedstawicieli najwyższych sfer chociaż władze miasta nadal były orędownikami kurortu – „ośrodka dla zwykłych ludzi”.

W latach trzydziestych XX wieku, niedługo przed wybuchem II wojny światowej kurort dysponował już miejscami noclegowymi w 138-miu łącznie hotelach i pensjonatach, w których rezydowało przeszło milion znamienitych gości. W uzdrowisku pojawiły się wille i kamienice mające charakter typowo miejski. Dotychczasowa nadmorska promenada rozciągnęła się do Heringsdorf'u i Bansin'u, a przed końcem II wojny światowej również do Świnoujścia stając się jednym z najdłuższych ciągów spacerowych na świecie.

herb Ahlbecku

Po przejęciu Ahlbecku po byłym DDR, w 1991 roku dokonano gruntownej rozbudowy i modernizacji układu topograficznego miejscowości równolegle inwestując znaczące środki finansowe w przywrócenie jego dawnej świetności. W 1993 roku odrestaurowano zabytkowe molo wzorując się na współczesnej architekturze tj. rozszerzając wzmocnienia za pomocą betonowych pali ale przy zachowaniu jego oryginalnej konstrukcji i struktury.

Powracając do swoich korzeni Ahlbeck w swoim herbie umieścił wizerunek węgorza czyli po niemiecku Aal od dawnej Aalbeeke oraz osady rybackiej.

Co możemy zobaczyć we współczesnym kurorcie Ahlbeck?

Ahlbeck dysponuje największą - spośród trzech kurortów cesarskich - liczbą zachowanych zabytków architektonicznych. 

Najważniejszym z nich jest oczywiście molo o długości 280 m wzniesione pod koniec XIX wieku. Pomost nadmorski chociaż wielokrotnie niszczony przez fale morskie i rekonstruowany jest jedynym, który przetrwał do czasów współczesnych na całym wybrzeżu Meklemburgii-Pomorza Przedniego oraz najstarszym molem na terenie całych Niemiec. Przez wiele lat nadbałtycki pomost był również jedynym istniejącym molem na terenie wyspy Uznam. Jest perełką konstrukcyjną opartą o biały budynek o wyjątkowych kształtach i zdobiących go czterech krótkich wieżyczkach z filigranowymi wykończeniami, wewnątrz którego znajdują się restauracje, sklepiki z różnych asortymentem, muzeum oraz kino. Pawilon przy molo z 1898 roku uznawany jest za najznamienitszą budowlę w całej Meklemburgii-Pomorzu Przednim, a przez część mieszkańców Niemiec wręcz za skarb narodowy. Drewniany budynek restauracyjny obecny wygląd zyskał po rekonstrukcji, która miała miejsce w latach 30-tych XX-wieku.

Na końcu molo umiejscowiony jest dobudowany w latach 90-tych pomost cumowniczy, od którego odwijają statki wycieczkowe do Świnoujścia oraz do Heringsdorfu i Bansin. Na tarasach widokowych obserwujemy wspaniały krajobraz morski z dominującymi szerokimi plażami, często spotykanymi wiklinowymi koszami, zjeżdżalniami, knajpkami, a w dalszym tle z eklektyczną, uzdrowiskową zabudową miasta. W 1970 roku molo w Ahlbecku jako jedne z nielicznych budowli tego przeznaczenia zostało wpisane do rejestru obiektów zabytkowych. Molo jest odwiedzane przez turystów przez cały rok, a w dniu Świętego Walentego corocznie zgodnie z tutejszą tradycją odbywają się kąpiele morsów w Bałtyku licznie obserwowane z pomostu przez tłumnie zgromadzonych widzów.

zegar szafkowy

To co może każdego zauroczyć to wspaniały, niepowtarzalny zegar szafkowy w stylu Art Nouveau usytuowany na placu naprzeciwko wejścia na molo. 

Ten znamienity, trójstronny żeliwny czasomierz jest główną ozdobą kurortu. Jest on na tyle charakterystycznym elementem krajobrazu miasta, że znajduje się na czołowym miejscu we wszystkich folderach, na pocztówkach i na widokówkach miasta. 

Został on przekazany jako dar jednej z kuracjuszek - Marii Grunack z Berlina., która ufundowała go ze swoich prywatnych środków w 1911 roku. Zegar został wytworzony w firmie Rochlitz. Secesyjny, wycyzelowany miernik upływającego czasu został ozdobiony ornamentami wieńców ze złotymi girlandami.  

Na jego szczycie znajduje się wskaźnik kierunku wiatru. W 1990 roku zegar został odrestaurowany, wówczas to zastąpiono dotychczasowy ręczny naciąg wymagający obsługi raz w tygodniu na mechanizm elektroniczny.

Wzdłuż Ahlbecku rozciąga się promenada, którą otaczają z jednej strony szeroka na 70 metrów i długa na 4 km plaża, a na drugiej strony pensjonaty, hotele i restauracje w stylistyce uzdrowiskowej. Sama promenada nazywana „drogą cesarską” na cześć Wilhelma II (niem. Kaisermeile), ponownie łączy tj. od 2011 roku trzy kurorty cesarskie: Ahlbeck, Heringsdorf i Bansin ze Świnoujściem będąc jednym z najpiękniejszych i najdłuższych bulwarów nadmorskich całej Europy.

tablica ostrzegawcza

Idąc nieprzerwanie plażą w kierunku naszej granicy napotkamy na pewnym jej odcinku plażę nudystów, a przy samej granicy z Polską psią plażę.
O zmianach kwalifikacji plaż informują nas ustawione tablice ostrzegawcze. Warto więc przed wyruszeniem na spacer brzegiem morza czasami zweryfikować swoje plany i pójść nieco wyżej usytuowaną promenadą.

Wróćmy jednak do samego miasta i jego zabudowy utrzymanej w stylistyce charakterystycznej dla kąpielisk nadmorskich. Ponieważ Ahlbeck przetrwał obie wojny światowe bez uszczerbku na zabytkowej zabudowie miasta, trafiając do niego nie możemy oprzeć się wrażeniu, że jesteśmy w miejscu parę epok wcześniej. Wszystkie domy są odrestaurowane i odnowione z pietyzmem po zjednoczeniu Niemiec, prezentując się niemalże obrazkowo.

Większość reprezentatywnych gmachów powstała w okresie tzw. wilhemowskim tj. w latach 1870-1914. W mieście, które zasłynęło głównie z wizyt cesarza Austro-Węgier Franciszka Józefa na każdym kroku czuje się atmosferę przeszłych wydarzeń stykającą się ze współczesną infrastrukturą. W Ahlbecku mamy do czynienia z dużą mieszaniną stylów architektonicznych, klasycystyczne wille stykają się z domami nawiązującymi do kanonów budowli starożytnych.
Dominującym jest tu bazowy kolor biały wraz z kompozycjami beżu i błękitu, duże prostokątne okna, popularne dla architektury pałacowej ryzelity czyli występy z lica budynku stanowiące jego organiczną część prowadzące od fundamentów po dach.
Najczęściej w środkowych ryzelitach fasady znajdowały się główne wejścia do okazałych budowli. Dodatkowymi elementami ożywiającymi elewacje były trójkątne lub segmentowe szczyty oraz iglice dominujące nad dachami. Większość z tych budynków znajduje się wzdłuż nadmorskiej promenady, na ulicy Wydmowej (Dünenstraße). W malowniczym Ahlbecku eleganckie budowle odzwierciedlały status społeczny ich właścicieli, przyozdabiane wieżami, drewnianymi wykuszami, z licznie zdobionymi szczytami i kominami jak również przykuwającymi uwagę często stosowanymi marmurowymi kolumnami i płaskorzeźbami.
Wspaniałe gmachy były usytuowane w dużych parkach lub ogrodach zimowych. Każdy z nich jest niepowtarzalnym zabytkiem architektonicznym swoich czasów. Co jest tutaj warte dodatkowo podkreślenia to zdecydowanie większa różnorodność stylów w Ahlbeck i Bansin niż w Heringsdorfie.

Od roku 1818 aż do wybuchu I wojny światowej powstała największa ilość unikalnych willi i pensjonatów reprezentujących mieszaninę trendów architektonicznych z różnych okresów i regionów Europy.
Większość domów była przeznaczona wyłącznie do użytku w trakcie letniego wypoczynku, a ich właściciele mieli wolna rękę co do ich wystroju.
I tak obok renesansowego pałacu pobudowana została klasycystyczna budowla sąsiadująca z willą w szwajcarskim stylu lub pensjonatem odwzorowującym nurt włoski.
Do dzisiaj stworzyły one unikatową zabudowę charakteryzującą się stykiem różnych stylów architektonicznych określaną tutaj mianem kąpieliskowej, która zyskała sobie sławę w całej Europie.

Hotel Ahlbecker Hof

Do jednych z najbardziej okazałych budowli należy Hotel Ahlbecker Hof znajdujący się tuż przy sławnej promenadzie. Jest on znany nie tylko z uwagi na niezwykłą stylizację ale głównie ze względu na wybitnych historycznych gości odwiedzających jego mury. Byli nimi m.in. w 1905 roku cesarz Franciszek Józef I, w 1925 roku Louise Ebert i były kanclerz Gustav Bauer, w 1939 roku Theo Lingen oraz królowa Szwecji Silwia Sommerlath w październiku 2006 roku.

samochód dla gości Ahlbecker Hof

Czasami przechadzając się po Ahlbecku możemy odnieść wrażenie, że poruszamy się po planie filmowym z epoki, zresztą samo uzdrowisko posłużyło właśnie za scenografię kręconego w nim w 1991 roku filmu przez reżysera Vicco von Bülow pod tytułem „Pappa ante Portas” nawiązującego do wspomnień z dzieciństwa twórcy obrazów filmowych.


Ciekawym i wartym zobaczenia zabytkiem jest luterański kościół wzniesiony w latach 1894-1895, na którego zbiórkę funduszy zapoczątkował nauczyciel i założyciel chóru Johann Christian Koch.
Z jego inicjatywy powstała późniejsza gotycka świątynia z czerwonej cegły zaprojektowana przez pruskiego architekta Wernera.
Posiada on wiele ciekawych detali architektonicznych oraz dostojna strzelistą wieżę po zachodniej stronie.
Wewnątrz kościoła wart zwrócenia naszej uwagi jest ołtarz wykonany z piaskowca, ośmioboczna ambona,  olejny obraz namalowany przez Theodore Zieglera z Berlina w 1900 roku oraz archiwalne organy stworzone przez  Grüneberga ze Szczecina.
Pierwotne dzwony nie zachowały się i zostały zastąpione w 1956 roku nowymi.
Dom Boży był parokrotnie remontowany i odnawiany na przestrzeni XX wieku, ostatni raz podlegał renowacji w 1991 roku.

Ciekawym miejscem ze względu na swoja historię jest ufundowany przez cesarza Wilhelma II Hohenzollerna ciąg zabudowań mieszkalnych powstałych w latach 1912-1913 wraz z Domem Dziecka dla sierot. W trakcie II wojny światowej  spełniał on rolę miejsca wypoczynku dla rodzin z dziećmi z berlińskich zakładów przemysłowych. Po zakończeniu wojny przejęty przez wojska sowieckie w 1949 roku i zaadaptowany na potrzeby kwatery radzieckich sił zbrojnych stacjonujących na tym terenie. W kolejnych latach aż do roku 1989 służył jako siedziba pionierów DDR. Dopiero od 1993 roku został przekształcony i obecnie ma zastosowanie jako młodzieżowy ośrodek sportu w Ahlbeck.

Niewątpliwa atrakcją Ahlbecku jest znajdujące się na wschodnim krańcu pasa uzdrowiska, na jego peryferiach wybudowane w 1996 roku kąpielisko termalne (niem. Ostseetherme). Na granicy z Heringsdorfem pod szklaną kopułą mamy do dyspozycji nowoczesny kompleks składający się z sześciu różnych basenów, z których trzy napełnione są miejscową solanką jodową z ujęcia o głębokości 408 m, w których można zażywać kąpieli w temperaturze od 30 do 34 stopni Celsjusza. Stanowią one środek leczniczy przeciwdziałający astmie, egzemom i innym chorobom skóry. 

Jeden z basenów położony jest na zewnątrz budynku, reszta wewnątrz kompleksu. 

Całkowita powierzchnia basenów to aż 753 m². Ponadto miejsce oferuje inne przyjemności rekreacyjno-zdrowotne takie jak: skalną grotę, parową łaźnię rzymską, saunę fińską i basen kąpielisk bąbelkowych. Do dyspozycji dzieci przeznaczono wodospad, brodzik i ślizgawkę oraz mały basenik dla niemowląt. Baseny z termalną wodą gwarantują nam niezapomniane przeżycia, podobnie jak wizyta w skalnej grocie czy w basenie z podwodnym masażem biczami wodnymi, a wszystko to w niezwykłej scenerii egzotycznej roślinności. 

Po zażywaniu kąpieli możemy się przez dłuższą chwilę zregenerować korzystając z rozstawionych miejsc do leżakowania dla 30 osób. Terma czynna jest codziennie przez cały rok, a dojazd bezpośredni umożliwia Linia Europejska.

Terma Bałtycka jest rozpoznawalna nawet z dużej odległości. Zawdzięcza ten fakt stojącej nieopodal kompleksu ażurowej wieży z czterema stalowymi
platformami, z których trzy pełnią funkcję widokową. Z tarasów można zaobserwować wspaniały widok na trzy kurorty cesarskie odbijające się swoim niepowtarzalnym blaskiem w błękitnej toni morskiej aż po horyzont. Wieża została wzniesiona w 1995 roku, a na najwyższej, czwartej platformie została zamontowana przesyłowa antena radiowa.

W Ahlbecku znajduje się bardzo ciekawy dworzec kolejowy z czerwonej cegły UBB – Uznamskiej Kolei Uzdrowiskowej (niem. Usedomer Baederbahn) dla stacji Centrum.
Na nieczynnej bocznicy można tutaj zobaczyć parę egzemplarzy starych, ponad stuletnich wagonów kursujących dawniej na trasach w ramach wyspy Uznam m.in. do Wolgastu i Stralsundu czy Trassenheide i Peenemuende.

Interesującym obiektem jest także Mauzoleum - symboliczny cmentarz – pomnik ku czci żołnierzy radzieckich poległych w czasie II wojny światowej. 

Mauzoleum
poległych żołnierzy radzieckich

Znajduje się on w bliskiej odległości od Dworca na przedmieściach Ahlbecku. Na ogrodzonym terenie w głębi dostrzegamy biały budynek pawilon z pomnikiem w kształcie ostrosłupa, na czubku którego została umieszczona charakterystyczna dla ZSRR czerwona sowiecka gwiazda, zaś na samym budynku zamontowany został widoczny z daleka czerwony emblemat sierpa i młota. Wewnątrz pawilonu na przytwierdzonych tablicach znajduje się historia toczonych walk na tym terenie oraz lista poległych żołnierzy, wszystko spisane jest cyrylicą. 

Przed pawilonem znajduje się cmentarz z szeregowo umiejscowionymi kamiennymi tablicami z sowiecką gwiazda na każdym z grobów. 

Niecodzienna pamiątka

Na placu przed molo, za zegarem w kierunku pawilonu umiejscowiony jest automat na monety o nominale 5-ciu eurocent. Po włożeniu monety do automatu oraz umiejętnym dokonaniu paru koniecznych operacji po chwili otrzymamy już nie monetę a swoisty medal o owalnym kształcie z wizerunkiem  kurortu. W zależności od tego który wzór z prezentowanych najlepiej nam odpowiada możemy otrzymać wytłoczenie w trzech różnych wariantach. Medale są obustronne.
Na zdjęciu zaprezentowany jest jeden z nich moim zdaniem najbardziej interesujący. 

Możliwości dotarcia do kurortu.

Do Alhbeck najlepiej po prostu przejść się na dłuższy spacer ponieważ od granicy dzieli nas zaledwie 2,5 km. Możemy wybrać drogę wzdłuż promenady, piaszczystą plażą z zastrzeżeniem przejścia przez obszar wydzielony dla psów i naturystów lub iść ulicą obok targowiska do  przejścia granicznego z Niemcami i dalej kontynuować dojście Swinemünder Chaussee, która jest przedłużeniem ulicy Wojska Polskiego. Rowerem powinniśmy dojechać już w około 15 do 20 minut.

Podobnie w przypadku wyboru jednej z dwóch opcji dojazdu komunikacją niemiecką. Połączenie kolejowe z dworca Świnoujście Centrum realizuje Uznamska Kolej Uzdrowiskowa - UBB, natomiast do autobusu firmy Osteebus po wznowieniu działalności Linii Europejskiej od 02.05.2013 r. (czasowo działającej jako Linia Cesarskich Uzdrowisk) możemy wsiąść w Świnoujściu na przystankach przy porcie, w Centrum, w okolicach Dzielnicy Nadmorskiej czy na ul. Wojska Polskiego. Za bilet: jednorazowy, "tam i z powrotem" lub całodobowy zapłacimy w PLN jak i w €uro zgodnie z taryfikatorem cen.

Ze Świnoujścia kursują również statki wycieczkowe, które zawijają do pomostu cumowniczego przy molo w Ahlbecku.

Zmotoryzowani dostaną się do kurortu jadąc drogą krajową nr 111. Przy wyborze jazdy własnym samochodem musimy jednak mieć ze sobą parę Euro ponieważ wszystkie parkingi po stronie niemieckiej są płatne.